Neler Yapılırsa İsrâf Olur?

Neler Yapılırsa İsrâf Olur?


İsraf; malı helâk etmek, faydasız hale getirmek, dîne ve dünyanın mubâh olan işlerine faydalı olmayacak şekilde sarf etmektir.
Malı denize, kuyuya, ateşe atmak, onu helâk etmek demektir. Kullanılmayacak hâle sokmak, kırmak, kesmek, ağaçtan meyveyi toplamayıp çürütmek, tarlayı hasât etmeyip, ekinin helâk olması, hayvanları soğuktan, düşmandan korunacak yere koymamak, soğuktan, sıcaktan, açlıktan ölmelerini önleyecek kadar yedirmemek ve örtmemek de, helâk etmektir ki isrâftır.
Meyve ve ekin toplandıktan sonra, bunları iyi saklamayıp kendiliklerinden bozulmaları veyâ nem alarak çürümeleri yahut kurt, güve, fâre, karınca ve benzeri canlıların yemeleri hep isrâftır.
Ekmek, et, etsuyu, peynir gibi gıdâların, hurma, karpuz, elma gibi meyvelerin, kuru incir, kuru üzüm gibi kuru meyvelerin, buğday, arpa, mercimek gibi hubûbâtın ve elbise, kumaş, kitâp gibi eşyânın, isrâf edildikleri çok görülmektedir.
Yemek artıklarını dökmek, çatalı, kaşığı, tabağı, tası ekmekle veyâ parmakla sıyırıp yemeden önce, kapları yıkamak isrâftır.
Sofra bezine, masa üstüne düşen ekmek, yemek kırıntılarını toplamayıp atmak da isrâftır. Bu kırıntıları toplayıp kedi, köpek, koyun, sığır, karınca, kuş, tavuk gibi hayvanlara yedirmek isrâf olmaz. Resûlullah efendimiz; (Şeytân, her işinizde sizinle berâber bulunur. Hattâ, yemekte bile. Birinizin lokması düşerse, onu alıp tozunu temizleyip yesin. O lokmayı şeytâna bırakmasın! Çünkü bereketin hangi lokmada olduğu bilinmez) buyurmuştur.
Düşen lokmayı alıp yemek, insanı isrâftan kurtardığı gibi, kibir ve riyâyı giderir, berekete kavuşturur. Mevcûttan istifâdeye ve gelecek ni’metin artmasına sebep olur.
Fasulye, pirinç, nohut gibi şeyleri yıkarken dökmek ve dökülenleri toplamamak isrâftır.
Elbise, çorab, ayakkabı gibi giyim eşyâsını iyi kullanmayıp, çabuk eskitmek, onları yırtmak, yıkarken suyu, sabunu çok harcamak, lâmbayı, mumu, elektriği, hava gazını boş yere yakmak, hep isrâftır.
Malı kıymetinden aşağı fiyâtla satarak veyâ kirâya vererek ve kıymetinden yukarı fiyâtla satın alarak yahut kirâlayarak aldanmak isrâf olur. Aldanarak alışverişe zarûrî ihtiyâc olursa veyâ yardım, sadaka gibi niyyet ile böyle yaparsa isrâf olmaz.
Meyyitin kefenini, İslâmiyetin bildirdiğinden fazla yapmak isrâftır.
Abdestte ve gusülde, suyu sünnet olandan fazla kullanmak isrâftır. Hazret-i Sa’d abdest alırken, Resûlullah efendimiz kendisini görür ve;
-Yâ Sa’d! Suyu niçin isrâf ediyorsun? buyurur.
-Abdest alırken de isrâf olur mu diye arz edince;
-Büyük nehirde de olsa, abdestte fazla su kullanmak isrâf olur buyurmuşlardır.
Doyduktan sonra fazla yemek isrâftır. Yalnız, misâfir utanmasın diye, yemek sâhibinin fazla yemesi ve orucu râhat tutmak için sahûrda fazla yemek isrâf değildir.
Her istediğini yemek de isrâftır. Resûlullah efendimiz; (Her istediğini yemek isrâftandır) buyurmuştur. Sofrada yemek çeşitlerini lüzûm yokken arttırmak isrâftır. Fakat, bir yemekten usanıp her birinden biraz yiyerek ibâdet yapmak meselâ oruç tutmak, helâl kazanmak için çalışmak veyâ Müslümân kardeşlerine yardım etmek gibi ibâdetler için kuvvetlenmek düşüncesi ile yâhut sofrada misâfir bulundurmak niyyeti ile olursa, isrâf olmayacağı, kitâplarda yazılıdır.
Ekmeğin pişkin yerini ve içini yiyip, kenâr ve kabuklarını atmak isrâftır. Bırakılan kısımları başkası veyâ hayvan yerse, isrâf olmaz.
Sofraya lüzûmundan fazla ekmek koyup, sonra bunları, tekrâr yemek için kaldırmamak isrâftır. Yenmeyen ekmek parçalarını atmak ve riyâ, gösteriş, şöhret için fazla ekmek koymak isrâf olur. Netice olarak, nefîs yemekleri yemek, kıymetli, yeni elbise giymek, yüksek, büyük binâlar yapmak ve İslâmiyetin harâm etmediği dahâ bu gibi şeyler, helâldan kazanıldığı, kibir ve övünmek için olmadığı zamân isrâf değildir. Resûlullah efendimizin buyurduğu gibi:
(İstediğini ye, istediğini giyin! İnsanı yanlış yola götüren, israf ve tekebbürdür.)

Kaynak : Osman Ünlü