Hîle Eden Bizden Değildir

Hîle Eden Bizden Değildir


Hîle; aldatmak, yanıltmak, yapılan işi veya söylenen sözü aslından farklı göstermeye
çalışmak, kısaca sahtekârlık demektir.
Hîle yapmak, harâmdır, günahtır. Hele dinin emir ve yasaklarında hîle
yapmak, felâket olur. Meselâ harâm olan bir şeyi helâl, helâl olanı
haram yapmak, farz olan bir ibâdeti kendisine uygun gelecek şekilde
değiştirerek yapmak, hak sâhibinin hakkını almasına mâni olmak, haksız
bir şekilde mal ele geçirmek için hîle yapmak, hîle-i bâtıla olur ki,
çok büyük günâhtır. İmâm-ı Gazâlî hazretleri; “Farz olduktan sonra zekât
vermemek için hîle-i bâtıla yapmak haramdır” buyurmuştur. Abdülganî
Nablüsî hazretleri ise; “Haramı helâl yapmak için hîle-i bâtıla yapmak
Yahûdîlerin âdetidir” buyuruyor.
ÇÜRÜK İŞ YAPMAK!..
Müslümanların, İslâmiyete uymaları ve haram işlememeleri için ihtiyatlı
yol aramalarına, herhangi bir hususta İslâmiyete uymaya mâni bir durum
bulununca o şeyi yapabilmek için kolay olan bir çareye başvurmalarına
veya bu sûretle bulunan çıkış yoluna, hîle-i şer’iyye denir ki câizdir.
Süleymân bin Cezâ hazretleri; “Âciz olanın, zarûrete düşenin,
ibâdetini kaçırmamak veya haram işlememek için hîle-i şer’iyye yapması
lâzım olur” buyurmuştur.
Her sanat ve işte hîle yapmamak farzdır. Çürük iş yapmak ve bunu
müşteriden gizlemek harâmdır. İmâm-ı Ahmed ibni Hanbel hazretlerinden,
ayakkabılar için gizli yama yapmayı sorunca; “Kendi giymesi ve
müşterînin giymek istemesi ile câiz olup, hîle olarak yapmak yani gizli
yamayı, yeni diye satmak günâhtır. Aldığı para harâmdır” buyurmuştur.
Malın ayıbını, müşterîden gizlememeli, hepsini, olduğu gibi
göstermelidir. Kusûru gizlemek, hıyanettir, mü’minlere, nasîhat
etmemektir ve zâlim, âsî olmaktır. Eshâb-ı kiramdan Vâsile bin Eskâ
hazretleri buyuruyor ki; “Resûlullah efendimizden işittim, buyurdu ki:
(Satılan bir şeyin kusûrunu gizlemek helâl değildir. O kusûru bilip söylememek de, kimseye helâl değildir.) Ayrıca
Resûlullah efendimiz bizden söz aldı ki, Müslümânlara nasîhat edelim.
Onlara merhamet edelim. Malın kusûrunu saklamak, nasîhat etmemek olur.”
Mutaffifîn sûresinde meâlen; (Ölçüde ve tartıda hîle yapanlara veyl, yazıklar olsun)
buyurulmuştur. Satıcıların, sattıkları malın kusûrunu saklamamaları
çok güctür. Eğer bunu başarabilirlerse, büyük cihâd etmiş olurlar. Bu
cihâdı kazanmak için, mal alırken dikkat etmeli, kusûrlu mal
almamalıdır. Eğer kusûrlu mal alırsa, müşterîye söylemeyi niyyet
etmelidir. Eğer aldanırsa, ziyân etmiş olur. Başkasını da zarara
sokmamalıdır. Kendisi, başkasına incinince, başkalarını da kendinden
soğutmamalıdır. Şunu iyi bilmelidir ki, hîle ile rızık artmaz. Belki,
malın bereketi gider. Hîle ile azar azar biriktirilen şeyler, ansızın
gelen bir felâketle, birdenbire giderek geride yalnız günâhları kalır.
Resûlullah efendimiz; (Ticârete hıyânet karışınca, bereket gider) buyurmuşlardır.
Bereket demek, az malın çok faydası olması, çok işe yaraması demektir.
Az bir mal, bereketli olunca, çok kimsenin rahat etmesine, çok iyi
işlerin yapılmasına yarar. Bereketli olmayan, çok mal vardır ki,
sâhibinin dünyâda ve âhirette felâketine sebep olur. O hâlde, malın çok
olmasını değil, bereketli olmasını istemelidir. Bereket, emîn
olanlarda bulunur. Hattâ çokluk dahî emîn tüccârlarda bulunur. Çünkü
her müşterî, emîn tüccâra gider. Hıyânet edenlere kimse gitmez. Bir
tüccâr düşünmeli ki, ömrü yüz seneden çok değildir. Âhiretin ise, sonu
yoktur. Birkaç günlük ömrünün altın ve gümüşünü arttırmak için, ebedî
ömrünü ziyâna sokmayı kim ister? Böyle düşünen bir satıcı hıyânet
yapamaz.
ZARÛRET OLMADIKÇA!..
Netice olarak, insanlar fâsıktır, kâfirdir diyerek, hîle, hıyânet
yapmanın câiz olacağını sanmak doğru değildir. Hîle, hıyânet ve
başkalarının haklarına saldırmak harâmdır. Harâmlar, zarûret olmadıkça,
hiçbir yerde, hiçbir sebeple helâl olmaz. İslâmın güzel ahlâkını, her
yerde tatbîk etmek, herkese örnek olmak lâzımdır. Zira güzel ahlâklı
olmak suretiyle Müslümânlığı tanıtmak, Emr-i ma’rûf yapmak olur. Gayr-i
müslimlerin haklarına dokunmamak, kimseyi dolandırmamak, aldatmamak,
Müslümânlığın îcâbıdır. Hadis-i şerifte buyurulduğu gibi:
(Hîle eden, bizden değildir.)

Kaynak : Osman Ünlü