Emri maruf nehyi münker

Emri maruf nehyi münker






Sual: Emri maruf ve nehyi münkeri kimler, nasıl yapabilirler? Kimlere yapabilir? Ne zaman farz olur, ne zaman caiz olmaz?

CEVAP

Emri bil maruf ve nehyi anil münker, farz-ı kifayedir. Maruf, dinimizin
emrettiği hususlardır. Münker ise, dinimizin yasakladığı, yani Allahü
teâlânın razı olmadığı işlerdir.



Emri maruf çok mühimdir. Emri maruf yapılmazsa, ilim yok olur. Cehalet
ve sapıklık yayılır. Fitne her tarafı kaplar. Hadis-i şerifte buyuruldu
ki:

(Allahü teâlânın yeryüzünde şehitlerden üstün mücahitleri vardır. Bunlar, emri maruf ve nehyi münker yapanlardır.) [İ. Gazali]



Böyle mühim olan emri marufun bazı şartları vardır. Mesela emri maruf
yapan, aynı kötülükleri kendisi işlememelidir. İşlerse sözü tesirli
olmaz. Kur'an-ı kerimde mealen, (İnsanlara iyiliği emreder de kendinizi unutur musunuz?) buyuruluyor. [Bekara 44]



O halde emri maruf yapan, ilmi ile amil olmalıdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(İsra gecesinde, ateşten makaslarla dudakları kesilen insanlar
gördüm. Kim olduklarını sordum. Onlar da "İyilikle emreder kendimiz
yapmazdık. Kötülükten nehyeder; fakat kendimiz sakınmazdık" diye cevap
verdiler.) [İbni Hibban]


(Emri maruf ve nehyi münkeri, rıfk ve hilm sahibi fakihler yapar.) [İ.Gazali]



Emri maruf çok mühim olduğu için, insan, kendisi her iyiliği yapamazsa
ve her kötülükten kaçamazsa da, gücü yetiyorsa, emri marufta bulunması
gerekir. Hazret-i Enes, (Ya Resulallah, tamamen yapamadığımız bir şeyi
emretmeyelim mi? Kendimiz tamamen sakınamadığımız bir şeyi nehy
etmeyelim mi?) diye sual edince, Peygamber efendimiz buyurdu ki:

(Her ne kadar iyiliğin hepsini yapamasanız ve her ne kadar kötülükten sakınamasanız da, emri maruf ve nehyi münker yapınız!) [İ. Gazali]



Abdülgani Nablusi hazretleri buyuruyor ki:

(Söz ve yazı ile emri maruf âlimlerin vazifesidir. Kalb ile, dua ederek
günah işleyene mani olmaya çalışmak da her müminin vazifesidir. El ile
müdahale ise devletin vazifesidir.) [Hadika]




Emri marufun önemi
Sual: Herkesin emri maruf ve nehyi münker yapması, [iyiliği
emredip kötülüğü önlemeye çalışması], mesela, bir haksızlık karşısında
eylemlerde bulunması, farz değil mi? Haksızlık karşısında susmak caiz
midir? Yoksa bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın mı diyelim?

CEVAP
Emri maruf, farz-ı ayn değil, farz-ı kifayedir. Yani, herkese
farz değil, gücü yetene farzdır. Her gücü yetene de farz değildir. Bir
yerde, bu işi yapanlar varsa, diğerlerine farz olmaz. Çünkü Kur’an-ı
kerimde mealen buyuruluyor ki:

(İçinizde, hayra çağıran, marufu emreden ve münkeri nehyeden bir topluluk bulunsun. İşte bunlar, kurtuluşa erenlerdir.) [Âl-i İmran 104]



Maruf, dinimizin emrettiği, münker ise, dinimizin yasakladığı işlerdir.
Emri maruf yapılmazsa, ilim yok olur, cahillik, fitne ve fesat her yeri
kaplar. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Fitne [bid’at, sapıklık, küfür] yayıldığı zaman, hakikati, doğruyu bilen bir kimse, [imkanı nispetinde, söz ile, yazı ile, gazete, dergi, radyo, tv ile] başkalarına [mümkün olan her yere ve herkese] bildirsin, [imkanı var iken, bir engel de yok iken bildirmezse], Allahü teâlânın, meleklerin ve bütün insanların laneti onun üzerine olsun!) [Deylemi]


(Fitne ve fesat yayıldığı, Müslümanlar aldatıldığı zaman, doğruyu
bilenler, herkese anlatsın! Anlatmazsa, Allahü teâlânın, meleklerin ve
insanların laneti onun üzerine olsun!) [Ebu Nuaym]


(Ortalık karışır, yalanlar yazılır, âdetler ibadetlere karıştırılır ve
Eshabıma dil uzatılırsa, doğruyu bilenler herkese bildirsin! Allahü
teâlânın, meleklerin ve bütün insanların laneti, doğruyu bilip de, gücü
yettiği halde bildirmeyene olsun! Allah, böyle âlimlerin, ne farzlarını,
ne de başka ibadetlerini kabul etmez.) [Ebu Nuaym]


(Bid'atler yayılıp, sonra gelenler, öncekilere lanet ettiği zaman,
doğruyu bilenler herkese söylesin! Eğer söylemeyip gizlerse, Allahü
teâlânın Muhammed aleyhisselama indirdiği
Kur'an-ı kerimi gizlemiş olur.) [İbni Asakir]


(Bid'atler zuhur edip, Eshabıma kötü sözler söylendiği zaman, doğruyu
bilen, herkese söylesin! Söylemezse Allahü teâlâ böyle âlime lanet
eder.) [Deylemi]


(Ümmetimin bir kısmı, kabirlerinden maymun ve domuz şeklinde kalkar.
Bunlar Allah’a isyan edenlere, nehyi münker yapmayan kimselerdir.) [Ebu Nuaym]


(Bir toplumda, gücü yettiği halde, günah işleyenlere, mani olmayanlar,
ölmeden önce de, Allahü teâlânın azabına maruz kalırlar.) [İbni Mace]


(Kötülük men edilmezse, azap o milletin hepsine birden iner.) [Hakim]


(Geçmiş ümmetlerden bir kısmı çeşitli azaba uğradı. Bunların arasında iyiler yok muydu?) denildiğinde, Peygamber efendimiz buyurdu ki:

(Hep birlikte helak oldular. Zira günah işlenirken iyiler susmuştu.) [Taberani]



Âlimlerin, güçleri yettiği kadar, fitneye sebep olmadan idarecilere,
emri maruf yapması gerekir. Bir hadis-i şerifte de buyuruldu ki:

(Cihadın en kıymetlisi, zalim sultan yanında, hak yolu gösteren bir söz söylemektir.) [Tirmizi]



Emri maruf yaparken, fitne çıkarmamaya çok dikkat etmelidir. Faydası
olmayacağı ve zarar geleceği bilindiği halde, her günah işleyene emri
maruf yapmaya kalkmak doğru değildir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Kıyamette, bir kimseye, günah işleyene, niçin engel olmadığı
sorulacak, o da, “Onun zararından korktum, Allah’ın affına güvendim”
diyecek ve mazur görülecektir.) [İ Mace]


(Zalimin zulmünü değiştiremeyen, oradan hicret etmelidir.) [F.Bilgiler]


(Bozuk bir işi [nasihat ederek ve diğer meşru yollarla] düzeltemezseniz, sabredin! Allahü teâlâ onu düzeltir.) [Beyheki]



Son hadis-i şerif, saldırganlığı değil, meşru yollardan öğüt verip sabretmeyi emretmektedir.

Kudreti varken, gücü yeterken, haram işleyene mani olmamak müdahene olur.



Müdahene, dünyalık ele geçirmek için, dinden taviz vermektir. Haram
işleyene veya yanında bulunanlara olan saygısı yahut dine olan
bağlılığının gevşekliği, müdaheneye sebep olur.


Günah işleyene müdahale
Fitne olmadığı, yani dinine veya dünyasına zarar olmadığı
zaman, haram ve mekruh işleyene mani olmak gerekir. Mani olmamak, susmak
haram olur.



Müdahene etmek, haram işlemeye razı olmayı gösterir. Susmak çok yerde
iyi ise de, gücü yetenin hakkı, hayrı söyleyecek yerde susması
yanlıştır.



İlmin zekatı, ancak ilmi öğretmekle ödenir. Âlimin mürekkebi, şehidin kanından üstün olduğu hadis-i şerifle bildirilmiştir.



Hazret-i Ebu Bekir, (Ya Resulallah, müşriklerle savaştan başka cihat var mı) diye sorunca, Peygamber efendimiz cevap olarak buyurdu ki:

(Evet, şehitlerden üstün mücahitler vardır. Emri maruf yaparlar, salihleri sever, facirlere buğzederler.) [Tibyân]



Dinimizin temeli, imanı, farzları ve haramları öğrenmek ve öğretmektir.
Allahü teâlâ, Peygamberleri bunun için göndermiştir. Bunlar
öğretilmezse, İslamiyet yıkılır, yok olur.

Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:

(Kendinizi ve çoluk çocuğunuzu Cehennem ateşinden koruyun!) [Tahrim 6]




En kıymetli amel
Sual: Amellerin en kıymetlisi nedir?

CEVAP
Zamana ve şahsın haline göre değişir. Nitekim hadis-i şerifte, (En kıymetli amel, vaktinde kılınan namaz, sonra ana-babaya iyilik etmek, sonra da Allah yolunda cihaddır) buyurulduğu gibi, (Amellerin
en iyisi yemek yedirmektir), (Gece herkes uykuda iken namaz kılmaktır),
(Selam vermeyi yaymaktır), (Allahü teâlâyı anmaktır), (Elinden ve
dilinden kimsenin incinmemesidir), (Az da olsa devamlı olan ameldir) diye bildirilmiştir. (Berika)


Peygamber efendimiz, (En kıymetli amel)i, soranların hallerine ve içinde
bulunulan şartlara göre bildirmiştir. Mesela yiyeceklerin bol
bulunduğu; fakat suyun bulunmadığı yerde, susuzluktan yanan kimseye bir
bardak su vermek, fırın dolusu ekmek vermekten daha makbul olur. Vahşi
hayvanların veya düşmanların saldırısına veya tehlikeli bir hastalığa
maruz kalan kimsenin ölümden kurtulmasına sebep olmak, ona yapılacak
diğer iyiliklerden daha üstün olabilir. Bir kimseyi ebedi felaketten
kurtarıp, sonsuz nimetlere kavuşmasına sebep olmak ise hepsinden daha
kıymetlidir. Bu bakımdan İslamiyet’in başlangıcında amellerin en
kıymetlisi cihad idi. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(En kıymetli amel cihaddır.) [Taberani]



(Müşriklere karşı, mal, can ve dilinizle cihad ediniz!) [Hakim]


(Cihadı terk eden millet, mutlaka genel bir belaya maruz kalır.) [Taberani]



(İnsanların en üstünü, canı ve malı ile Allah yolunda cihad edendir.) [İ.Ahmed]


(Cihad etmeden veya cihad etmeyi düşünmeden ölen, münafık olarak ölür.) [Müslim]



(En faziletli cihad, canı, malı ile müşriklerle mücadeledir.) [Nesai]


(Fi-sebilillah cihad edin, böyle cihad, Cennet kapılarını açmaktır. Cihad edenin sıkıntıları gider.) [Hakim]


(Allahü teâlâ, bir ok yüzünden üç kişiyi Cennete koyar. Oku yapanı, atmak için ona vereni ve Allah yolunda o oku atanı.) [Hatib]



Cihad bu kadar faziletli olduğu halde, emri maruf daha kıymetlidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Bütün ibadetlere verilen sevap, Allah yolunda savaşa verilen
sevaba göre, deniz yanında bir damla su gibidir. Savaşın sevabı da, emri
maruf ve nehyi anil münker sevabı yanında denize göre, bir damla su
gibidir.) [Deylemi]



İbni Âbidin hazretleri ise, (Fıkıh âliminin Müslümanlara sağladığı faydanın sevabı, cihad sevabından daha çoktur) buyuruyor. (Redd-ül Muhtar)


[Kur'an-ı kerime, hadis-i şeriflere ve akla uygun şeylere "Maruf",
bunlara uymayan şeylere de "Münker" denir. Müctehidlerin sözbirliği ile
yasak edilen şeylere de "Münker" denir.]



Günümüzde en kıymetli amel, yayın yolu ile (Emri maruf) ve (Nehyi
münker) yapmaktır. Ehl-i sünnet itikadını yaymalı, gayrimüslimlere ve
sapıklara gerekli cevap verilmelidir! Bu yol ile cihad edenler yardımda
bulunanlar, cihad sevabına ortak olur. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Allah yolundaki bir mücahidi giydirip kuşatan veya onun çoluk çocuğunun ihtiyaçlarını gören harbe gitmiş gibi sevaba kavuşur.) [Hakim]



Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarını yaymaya çalışmalıdır. Fetava-yı Hindiyye’de diyor ki:

(Hayrat, hasenat yapmak isteyen kimsenin, [hastane gibi] umuma yarayan
bina yapması, köle azat etmesinden daha efdaldir, daha iyidir. Din, fen,
ahlak gibi faydalı kitaplar neşretmek, her şeyden daha efdaldir. Fıkıh
kitapları hazırlamak, neşretmek, nafile ibadetler yapmaktan daha
sevaptır.)



İslam’a hizmet ederken
Müslüman olarak yaşayan, İslam’a hizmet ederken sıkıntı çeken,
eza ve cefaya katlanan ve bu yolda saçı sakalı ağaran kimse Cennete
gider. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Ayakları Allah yolunda tozlanana, Cehennem haramdır.) [Buhari]



(Saçını, sakalını Müslüman olarak ağartan affolunur.) [Mektubat-ı Rabbani]



Müslümanın tek gayesi ahirete hazırlanmak olmalıdır!

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Kaygısı yalnız ahiret olanın diğer kaygılarına Allahü teâlâ kâfi gelir. Kaygısı dünya olana ise, sahip çıkmaz.) [İ.Mace]



İmam-ı Rabbani hazretleri, (Ahireti isteyene, Allahü teâlâ, keremi ile,
dünyasını da verir. Ahireti verip dünyayı almak delilik ve
akılsızlıktır) buyuruyor.



Allah rızası için çalışan, dünya nimetlerine de kavuşur. Ama dünya için
çalışan, ahiret nimetlerinden mahrum kalabilir. Hadis-i şerifte
buyuruldu ki:

(Allahü teâlâ, ahiret için çalışana dünyayı verir, fakat dünya için çalışana, ahireti vermez.) [Deylemi]




Emri maruf farzdır
Sual: İmam-ı Rabbani, (Emri bil maruf ve nehyi anil münker
Peygamber efendimizin sünnetinden, belki İslamiyet'in vaciplerinden ve
farzlarındandır) diyor. Emri maruf sünnet mi, vacip mi, farz mı?

CEVAP
Emri bil maruf ve nehyi anil münker farzdır. Farz-ı ayn değil,
farz-ı kifayedir. Yani, herkese farz değil, gücü yetene farzdır. Her
gücü yetene de farz değildir. Bir yerde, bu işi yapanlar varsa,
diğerlerine farz olmaz. Çünkü Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:

(İçinizde, hayra çağıran, marufu emreden ve münkeri nehyeden bir topluluk bulunsun. İşte bunlar, kurtuluşa erenlerdir.) [Âl-i İmran 104]



Maruf, dinimizin emrettiği hususlardır. Münker ise, dinimizin yasakladığı, yani Allahü teâlânın razı olmadığı işlerdir.



Belki kelimesi her zaman ihtimal manasında değildir. Bazen elbette öyle demektir, kesinlik ifade eder.



Vacip de, yalnız kullanıldığı zaman genelde farzdır,
şarttır anlamındadır. Mesela bu işi yapmak vaciptir demek şarttır,
farzdır demektir. Farz ve vacip denilince, o zaman farz ile sünnet
arasındaki hüküm anlaşılır. Mesela namazın farzları ve vacipleri var
denince burada vacip, herkesin bildiği vaciptir.



Yukarıda vaciplerinden ve farzlarından deniyor. Bu, şartlarından ve
farzlarından demek oluyor. Birbirini kuvvetlendirmek için söylenmiştir.



Sünnet de, tek başına kullanılınca İslamiyet anlamına
gelir. Mesela (Sünnetimi terk edene şefaat etmem) demek, Müslüman
olmayana şefaat etmem demektir. Yoksa büyük günah işleyenlere de şefaat
vardır. Yukarıda emri maruf farzı için, Peygamber efendimizin
sünnetinden demek, Peygamber efendimizin yaptığı farzlardan biridir
demektir.



Kelimenin tek manası ile hareket edilirse yanlış neticeye varılır.




Hakkı kabul etmemek
Sual: Samimi olduğum arkadaşlarıma bile emri maruf yapamıyorum. Mesela birine, (Seni sabah namazında göremiyorum)
desem, teşekkür etmeyi bırakın, ne bahaneler buluyor. Bu da yetmiyor.
Sen benim kusurlarımı mı arıyorsun? Sen de şunları yapıyorsun ya diyor.
Bir hakkı kabul etmemek neden ileri gelir?

CEVAP
Hakkı kabul etmemek kibirden ileri gelir. Kibirli kimse, tenkit
edilmekten hiç hoşlanmaz. Kendi ayıplarını görmeyip başkalarının
kusurları ile meşgul olur. Bir çocuk bile, bir cahil bile bize bir
nasihat verse, onu memnuniyetle kabul etmeliyiz. Bir hadis-i şerif
meali:

(Bir kimseye dini bir öğüt tebliğ edilirse, bu, Allahü teâlâ
tarafından gönderilen bir nimettir. Şükrederek onu kabul etmesi ne
iyidir. Kabul etmezse Allahü teâlâ onun günahını arttırır ve ona daha
fazla gazap eder.) [İ.Asakir]

Kaynak : M.Ali Demirbaş